Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

                                              Διονύσιος Σολωμός 
                                          Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Θεόδωρος Βρυζάκης (1819-1878), Η έξοδος του Μεσολογγίου (1853)
Εθνική Πινακοθήκη

Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι από τα κορυφαία έργα του Σολωμού και της νεοελληνικής ποίησης γενικότερα. Μπορούμε επίσης να πούμε ότι είναι το έργο ζωής του Σολωμού, αφού, όπως φαίνεται, τον απασχόλησε σε όλη τη διάρκεια της ώριμης ποιητικής του περιόδου.

Θέμα του είναι ο ηρωικός αγώνας των Μεσολογγιτών κατά τη δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου (1825-1826) ως την απεγνωσμένη έξοδο, την παραμονή των Βαΐων.Ο ποιητής ξεκινώντας από το συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός ανάγεται στον αγώνα του ανθρώπου για την ηθική, την εσωτερική του ελευθερία.

                                              
                                                «Το χάραμα επήρα
                                                  Του Ήλιου το δρόμο,
                                                  Κρεμώντας τη λύρα
                                                  Τη δίκαιη στον ώμο
                                                  Κι απ' όπου χαράζει
                                                  Ως όπου βυθά,

                 Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.»

2 Παράμερα στέκει Ο άντρας και κλαίει· Αργά το τουφέκι Σηκώνει και λέει: «Σε τούτο το χέρι Τι κάνεις εσύ; Ο εχθρός μου το ξέρει Πως μου είσαι βαρύ.»	3                                                      Γρικούν να ταράζει                                                      Του εχθρού τον αέρα                                                       Μιαν άλλη, που μοιάζει                                                       Τ' αντίλαλου πέρα·                                                        Και ξάφνου πετιέται                                                        Με τρόμου λαλιά·                                                        Πολλή ώρα γρικιέται,                                                        Κι ο κόσμος βροντά.
Της μάνας ω λαύρα! Τα τέκνα τριγύρου Φθαρμένα και μαύρα Σαν ίσκιους ονείρου· Λαλεί το πουλάκι Στου πόνου τη γη Και βρίσκει σπυράκι Και μάνα φθονεί	4                                                          Αμέριμνον όντας                                                          Τ' Αράπη το στόμα                                                          Σφυρίζει, περνώντας                                                          Στου Μάρκου το χώμα·                                                          Διαβαίνει, κι αγάλι                                                          Ξαπλώνετ' εκεί                                                          Που εβγήκ' η μεγάλη                                                          Του Μπάιρον ψυχή.
5 Προβαίνει και κράζει Τα έθνη σκιασμένα.	6                                                           Και ω πείνα και φρίκη!                                                           Δε σκούζει σκυλί!
7 Και η μέρα προβαίνει, Τα νέφια συντρίβει· Να, η νύχτα που βγαίνει Κι αστέρι δεν κρύβει.