«Μάρτης» ή «Μαρτιά»

Ο Μάρτης είναι ο τρίτος μήνας του χρόνου και ο πρώτος της άνοιξης. 

Ο «Μάρτης» ή «Μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο εξαπλωμένο σε όλα τα βαλκάνια, λόγω της υιοθέτησής του από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, επειδή οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων συνήθιζαν να δένουν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι. 

Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον Μάρτη ή Μαρτιά. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Μάρτης προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι. 

Σε μερικές περιοχές ο Μάρτης φοριέται στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού σαν δαχτυλίδι για να μην σκοντάφτει ο κάτοχός του. Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα, ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.

Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. 

Παροιμίες για το Μάρτη:

Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης,

τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια ξεριζώνει.

 Φύλαγε ξύλα για το Μάρτη να μην κάψεις τα παλούκια.

Το Μάρτη φύλαγε άχυρα μη χάσεις το ζευγάρι.

Τσοπάνη μου την κάπα σου το Μάρτη φύλαγέ την.

Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα. 

Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε.

Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει.

Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές.

Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης παρά Μάρτης λιοπυριάρης.

Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός.

Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος.

Μάρτης πουκαμισάς δεν σου δίνει να μασάς.

Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα,

χαράς σ' εκείνο το ζευγά πόχει πολλά σπαρμένα.

Καλό μήνα!!!!