Η ιστορία της Αρχαίας Αθήνας

Η Ακρόπολη

Είναι το σύνολο των μνημείων που κάνουν «παρέα» στον Παρθενώνα επάνω στον Ιερό Βράχο. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο Παρθενώνας (μεγαλειώδης ναός του 432 π.Χ., αφιερωμένος στην Αθηνά, προστάτιδα της πόλης) είναι ένας μόνο από τους ναούς και τα μνημεία της. Αυτά περιλαμβάνουν τον υπέροχο μικρό ναό της Αθηνάς Νίκης, που είναι ο πρώτος που συναντάς ανεβαίνοντας, το Ερέχθειο, αυτό με τις έξι Καρυάτιδες, που δεν είναι οι αυθεντικές (αυτές θα τις βρείτε στο Μουσείο της Ακρόπολης, πλην μιας που βρίσκεται ακόμα στο Βρετανικό Μουσείο) και το Θέατρο του Διονύσου, που ήταν για τους αρχαίους Αθηναίους ό,τι και το Θέατρο της Επιδαύρου για εμάς σήμερα –στις πρώτες θέσεις είναι χαραγμένα τα ονόματα των επισήμων που παρακολουθούσαν τις παραστάσεις των Παναθηναίων, του μεγαλύτερου θεατρικού γεγονότος της χρονιάς.

Το Μουσείο της Ακρόπολης

Είναι το λαμπερό καμάρι της πόλης, που σαρώνει τη μια μετά την άλλη τις διεθνείς βραβεύσεις, χάρη κυρίως στην αριστουργηματική αρχιτεκτονική του, που επιτρέπει την άμεση οπτική επαφή με τον Παρθενώνα, και λούζει τις αίθουσές του στο φυσικό αθηναϊκό φως κάθε στιγμή της ημέρας. Φιλοξενεί ευρήματα από τις ανασκαφές όλων των περιόδων της Ακρόπολης –που υπήρχε και πριν χτιστεί ο Παρθενώνας, σε πολλές και διαφορετικές εκδοχές, όπως εξηγούν οι καταπληκτικές μακέτες. Μέχρι, όμως, να επιστρέψουν τα γλυπτά του Παρθενώνα και να τοποθετηθούν στις προς το παρόν άδειες προθήκες του τελευταίου ορόφου, τα σπουδαιότερα πράγματα που μπορεί κανείς να δει σε ένα μουσείο της Αθήνας δε βρίσκονται εδώ, αλλά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

 

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Όλα εκείνα τα εντυπωσιακά εξώφυλλα των βιβλίων Ιστορίας του Δημοτικού (οι Πυγμάχοι με τα κοτσιδάκια, το παιδί πάνω στο άλογο, ο Δίας με το χέρι τεντωμένο να εκσφενδονίζει κεραυνό…) υπάρχουν, εδώ και πέντε χιλιάδες χρόνια, και είναι ολοζώντανα, και τεράστια, και ικανά να σε αφήσουν χωρίς ανάσα. Φιλοξενούνται, μαζί με χιλιάδες άλλα, στις αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου της Πατησίων, που γιόρτασε πέρυσι τα 150 του χρόνια και παραμένει, σύμφωνα με τον Lonely Planet, «ένα από τα σπουδαιότερα μουσεία που θα δεις όσο ζεις».

 

Ο Κεραμεικός

Ο για πολύ κόσμο (ημών περιλαμβανομένων) ωραιότερος αρχαιολογικός χώρος της Αθήνας, ο Κεραμεικός ήταν η γειτονιά των αγγειοπλαστών και των αγγειογράφων που έφτιαχναν τα περίφημα αττικά αγγεία. Ήταν, επίσης, αργότερα το σημαντικότερο νεκροταφείο της Αθήνας –με πολλά από τα εντυπωσιακά αγάλματα και γλυπτά στα μνήματά του να επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Στον αρχαιολογικό χώρο μισοκυλά ακόμα μισοκοιμισμένος ο Ηριδανός, ένα από τα τρία μεγάλα ποτάμια της Αθήνας (τα άλλα δύο ήταν ο Ιλισσός και ο Κηφισός) ενώ στις άκρες του βρίσκονται οι δύο κύριες είσοδοι της πόλης, το Δίπυλο και η Ιερά Πύλη, από την οποία έμπαινε στην πόλη η πομπή των Ελευσινίων, που έφτανε εδώ από την Ελευσίνα διασχίζοντας την Ιερά Οδό.

 

Η Αρχαία Αγορά

Το «σημείο μηδέν» της αρχαίας Αθήνας, σημείο συνάντησης, κέντρο της καθημερινότητας και αγορά, με τη σημερινή έννοια του όρου –ό,τι είναι για εμάς σήμερα η περιοχή Σύνταγμα-Μοναστηράκι. Ανάμεσα σε ωδεία, στοές και ιερά που επιβιώνουν πλάι σε λουλουδιασμένα μονοπάτια και δέντρα που παρέχουν απλόχερη σκιά σε ζαλισμένους τουρίστες τα καλοκαίρια, δύο είναι τα βασικά της αξιοθέατα:

- Η Στοά του Αττάλου, ένα από τα πρώτα εμπορικά κέντρα του κόσμου, που απλωνόταν σε μήκος 116 μέτρων και ύψος δύο ορόφων. Την έκανε δώρο στην πόλη των Αθηνών ο Άτταλος, βασιλιάς της Περγάμου τον 2ο αιώνα π.Χ., οπότε Περικλής, Αλκιβιάδης και λοιποί άνδρες Αθηναίοι δεν έζησαν για να τη δουν.

- Ο Ναός του Ηφαίστου, ένας από τους καλύτερα διατηρημένους ναούς του αρχαίου κόσμου. Χρονολογείται από τον 5ο, τον «χρυσό» αιώνα του Περικλή, και είναι από κοντά ένα χάρμα οφθαλμών –πολύ περισσότερο απ’ όσο η θέα του από τις παρακείμενες καφετέριες.

Η Ρωμαϊκή Αγορά

Η ρωμαϊκή βερσιόν – ιστορική συνέχεια της Αρχαίας Αγοράς, ξεκίνησε να φτιάχνεται επί Ιουλίου Καίσαρα (ναι ναι, το 50 π.Χ., τότε που όλη η Γαλατία βρισκόταν υπό ρωμαϊκή κατοχή. Όλη; Όχι...). Επειδή, όμως, οι Αθηναίοι ήμασταν πάντα άνθρωποι της συνήθειας, χρειάστηκε να περάσουν τρεις αιώνες μέχρι να μεταφερθεί εδώ η δράση από την Αρχαία Αγορά –αυτό έγινε, αν μας ρωτάτε, το 267 μ.Χ. Από τότε και για κάτι παραπάνω από μια χιλιετία, η ρωμαϊκή αγορά αποτελούσε το κέντρο του αθηναϊκού κόσμου. Εδώ βρίσκονταν καταστήματα και αποθήκες, εδώ ανεγέρθηκε τον 1ο μ.Χ. αιώνα το Αγορανομείο, εδώ κτίσθηκε και το 1456 το Φετιχιέ Τζαμί, ή Τζαμί του Πορθητή.

Το σημαντικότερο μνημείο της σήμερα είναι σίγουρα οι Αέρηδες, κατά το επισημότερο Ωρολόγιο του Κυρρήστου: Ένας οκταγωνικός πύργος, με τις μορφές των ανέμων σκαλισμένες στις πλευρές του, ο οποίος κτίσθηκε τον 1ο αιώνα π.Χ. και χρησίμευσε ως μετεωρολογικός σταθμός –με έναν ανεμοδείκτη στην κορυφή του– και ηλιακό ρολόι, ενώ στο εσωτερικό του υπήρχε εγκατάσταση υδραυλικού ρολογιού. 

Οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός

Σωστότερα, «Ναός του Ολυμπίου Διός», ή Ολυμπιείο –αλλά ναι, το ξέρουμε κανείς δεν το λέει έτσι. Ένας από τους μεγαλύτερους ναούς του αρχαίου κόσμου (είχε μήκος 110 μέτρα και πλάτος 43) ξεκίνησε να χτίζεται το 515 π.Χ. από τον Πεισίστρατο, και ολοκληρώθηκε πολλούς αιώνες αργότερα, από τον ρωμαίο αυτοκράτορα που αγάπησε την Αθήνα περισσότερο απ’ όλους –τον Αδριανό. Εξ ου και η πύλη με το όνομά του μπροστά από τον ναό, που γράφει στη μια της πλευρά «εδώ είναι η Αθήνα, η πόλη του Θησέα» και στην άλλη «εδώ είναι η Αθήνα, η πόλη του Αδριανού».

Πηγή