Με αφορμή την άσκηση του μαθήματος “Αξέχαστα γενέθλια” με την οποία ο δάσκαλος έπρεπε να συγκεντρώσει τις γνώμες των μαθητών του για τον ελεύθερο χρόνο και αξιοποιώντας την τεχνική των έξι σκεπτόμενων καπέλων, αποφασίσαμε να εξετάσουμε το πρόβλημα και να το λύσουμε εύκολα χρησιμοποιώντας όλες τις δυνατές προσεγγίσεις.
Κάθε
καπέλο της σκέψης είναι ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης. Έτσι μπορούμε
να ωφεληθούμε από μια αντιπαράθεση διαφορετικών απόψεων, όπως συμβαίνει
όταν άνθρωποι με διαφορετική σκέψη και πεποιθήσεις συζητούν ένα θέμα.
Άσπρο: Το φορά ο παρατηρητής και εστιάζει στις διαθέσιμες πληροφορίες.
Μαύρο: Με αυτό το καπέλο ψάχνουμε όλες τις αρνητικές πλευρές της ιδέας που εξετάζουμε.
Πράσινο:Με αυτό το καπέλο ψάχνουμε να βρούμε δημιουργικές εναλλακτικές λύσεις σε ένα πρόβλημα.
Κόκκινο:Με αυτό το καπέλο κοιτάμε τα προβλήματα διαισθητικά, καταθέτοντας αυθόρμητες αντιδράσεις και συναισθήματα.
Κίτρινο: Εκφράζει τον τρόπο με τον οποίο κάτι μπορεί να
λειτουργήσει, τη θετική στάση, τα προβλεπόμενα ως θετικά αποτελέσματα, την
ευοίωνη προοπτική, τις θετικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει στο μέλλον.
Μπλε:Με αυτό το καπέλο συντονίζουμε τις συναντήσεις.Ελέγχουμε την πρόοδο των διαδικασιών, δείχνουμε τα βήματα που η συζήτηση θα ακολουθήσει. Πρώτα παρουσίασε τις σκέψεις της η ομάδα με τα κόκκινα καπέλα -Αισθάνομαι εκνευρισμένος που η κυρία μας βάζει εργασίες για το σπίτι επειδή εκείνη τη στιγμή βαριέμαι να την κάνω και σκέφτομαι πως μπορώ να παίξω.-Νιώθω θυμωμένος όταν η κυρία μας βάζει πολλές εργασίες γιατί δεν έχω χρόνο να κάνω άλλα πράγματα.-Είμαι λυπημένος όταν η κυρία μας βάζει εργασίες στο σπίτι γιατί μου παίρνουν αρκετή ώρα και έτσι δεν έχω ελεύθερο χρόνο.
Η ομάδα με τα μαύρα καπέλα έγραψε: -Ασκήσεις δε θέλω. Άμα πια! Ας τις κάνει η μαμά μου ή ο δάσκαλός μου. Άσε που έχω και άλλες δραστηριότητες και πώς να τα προλάβω όλα. -Εγώ λέω να πούμε στον δάσκαλο να μη μας βάζεις εργασίες στο σπίτι. Είστε μαζί μου; Εγώ πάντως είτε ναι πείτε είτε όχι γνώμη δεν αλλάζω.Είμαι το μαύρο καπέλο και είμαι λίγο σπαστικό.
Άσπρο: Το φορά ο παρατηρητής και εστιάζει στις διαθέσιμες πληροφορίες. Μαύρο: Με αυτό το καπέλο ψάχνουμε όλες τις αρνητικές πλευρές της ιδέας που εξετάζουμε.
Πράσινο:Με αυτό το καπέλο ψάχνουμε να βρούμε δημιουργικές εναλλακτικές λύσεις σε ένα πρόβλημα.
Κόκκινο:Με αυτό το καπέλο κοιτάμε τα προβλήματα διαισθητικά, καταθέτοντας αυθόρμητες αντιδράσεις και συναισθήματα.
Κίτρινο: Εκφράζει τον τρόπο με τον οποίο κάτι μπορεί να
λειτουργήσει, τη θετική στάση, τα προβλεπόμενα ως θετικά αποτελέσματα, την
ευοίωνη προοπτική, τις θετικές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει στο μέλλον. Μπλε:Με αυτό το καπέλο συντονίζουμε τις συναντήσεις.Ελέγχουμε την πρόοδο των διαδικασιών, δείχνουμε τα βήματα που η συζήτηση θα ακολουθήσει. Πρώτα παρουσίασε τις σκέψεις της η ομάδα με τα κόκκινα καπέλα -Αισθάνομαι εκνευρισμένος που η κυρία μας βάζει εργασίες για το σπίτι επειδή εκείνη τη στιγμή βαριέμαι να την κάνω και σκέφτομαι πως μπορώ να παίξω.-Νιώθω θυμωμένος όταν η κυρία μας βάζει πολλές εργασίες γιατί δεν έχω χρόνο να κάνω άλλα πράγματα.-Είμαι λυπημένος όταν η κυρία μας βάζει εργασίες στο σπίτι γιατί μου παίρνουν αρκετή ώρα και έτσι δεν έχω ελεύθερο χρόνο.
Η ομάδα με τα μαύρα καπέλα έγραψε: -Ασκήσεις δε θέλω. Άμα πια! Ας τις κάνει η μαμά μου ή ο δάσκαλός μου. Άσε που έχω και άλλες δραστηριότητες και πώς να τα προλάβω όλα. -Εγώ λέω να πούμε στον δάσκαλο να μη μας βάζεις εργασίες στο σπίτι. Είστε μαζί μου; Εγώ πάντως είτε ναι πείτε είτε όχι γνώμη δεν αλλάζω.Είμαι το μαύρο καπέλο και είμαι λίγο σπαστικό.
-Νομίζω
ότι πρέπει να μη μας βάζει τόσες πολλές εργασίες για να έχουμε ελεύθερο
χρόνο να κάνουμε περισσότερα πράγματα με τους γονείς μας. Όσο λιγότερα
τόσο καλύτερα!!!
Η ομάδα με τα κίτρινα καπέλα πρότεινε:
-Πιστεύω ότι η κυρία θα πρέπει να μας βάζει αρκετά μαθήματα γιατί πρέπεινα μαθαίνουμε καινούρια πράγματα.
-Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να έχουμε εργασίες γιατί θα μας δώσουν πολύτιμες γνώσεις που θα μας χρειαστούν όταν ενηλικιωθούμε.
-Τέλεια!
Από τις πολλές εργασίες που μας βάζει η κυρία μας βοηθάει στο να
μαθαίνουμε καλύτερα το μάθημά μας και με το πέρασμα των χρόνων να τα
θυμόμαστε και να γινόμαστε μορφωτικά εμπλουτισμένοι.
Η ομάδα με τα πράσινα καπέλα πρότεινε:
-Κυρία Χριστίνα, πιστεύω οι εργασίες που μας βάζετε για το σπίτι είναι πολλές και μας στερούν πολύτιμο ελεύθερο χρόνο.
-Είναι
πολύ σημαντικός και αναγκαίος ο ελεύθερος χρόνος ώστε να μπορέσουμε να
συναντήσουμε τους φίλους μας και να παίξουμε μαζί τους. Επιπλέον, είναι
απαραίτητος για να μπορέσουμε να ξεκουραστούμε και να χαλαρώσουμε.
-Κυρία
Χριστίνα, καταλαβαίνω πως οι εργασίες που μας βάζετε είναι πολύ
χρήσιμες για να κατανοήσουμε τα μαθήματα και να εξασκηθούμε καλύτερα,
αλλά θα μπορούσαν να είναι και λιγότερες. Ίσως να ήταν και λίγο
διαφορετικές, εναλλακτικές να θυμίζουν παιχνίδι ή να μοιάζουν με κάποιες
δραστηριότητες που αρέσουν στα παιδιά.
- Κυρία Χριστίνα, εύχομαι να σκεφτείτε αυτά που σας πρότεινα και να μας κάνετε έκπληξη...
-Πιστεύω ότι πρέπει να ΄χουμε λιγότερες εργασίες για το σπίτι για να μπορούμε να παίζουμε εκπαιδευτικά παιχνίδια.
Στο τέλος βγάλαμε τα καπέλα, έγινε συζήτηση και όλοι μαζί αποφασίσαμε ποια στάση θα υιοθετήσουμε. Μέσα από την τεχνική διέκρινα ότι δυσκολεύθηκαν να αποστασιοποιηθούν από τα προσωπικά τους βιώματα και παρότι οι
πληροφορίες αναφέρονταν σε κάποια άλλη τάξη και στον δάσκαλό τους,
απευθύνονταν συνεχώς σε μένα, γεγονός που δεν πρέπει να το παρακάμψω και να προχωρήσω στην έκπληξη σύμφωνα με το πράσινο καπέλο.
Ομαδικά υιοθετήθηκαν τα εξής:
Οι εργασίες στο σπίτι να είναι περιορισμένες σε έκταση τις καθημερινές και περισσότερες το Σαββατοκύριακο.
Να είναι δημιουργικές και να μπορούν οι μαθητές να τις συμπληρώνουν μόνοι τους χωρίς δυσκολίες.
Οι εργασίες στο σπίτι να είναι περιορισμένες σε έκταση τις καθημερινές και περισσότερες το Σαββατοκύριακο.
Να είναι δημιουργικές και να μπορούν οι μαθητές να τις συμπληρώνουν μόνοι τους χωρίς δυσκολίες.
«Τα καπέλα» του De Bono, ενώ είναι ένας τρόπος οργάνωσης της σκέψης, προάγει την
κοινωνικο-συναισθηματική εκπαίδευση, γιατί δημιουργεί μια ατμόσφαιρα τάξης που
στηρίζεται στη συνεργασία, την ανταλλαγή, την αλληλεπίδραση, τη
δημοκρατικότητα, την υπευθυνότητα και το σεβασμό (Lipman, 1999)..
Επεξεργάζεται όχι μόνο τις γνώσεις αλλά τα συναισθήματα, τις εμπειρίες, τις
στάσεις, τις αντιλήψεις, τα στερεότυπα, τις ιδέες, τα όνειρα, τις αξίες και τα
ιδανικά (Buzan, 1993). Από την αυτοαντίληψη
και τον αυτοέλεγχο μέχρι το δημιουργικό
συνεργατικό «εμείς» και αυτό με την απόλαυση έξι χρωματιστών
καπέλων.
